Ym mlog gwadd y mis yma, mae Dr Khalid Ali, niwrolegydd ymgynghorol yn Ysbyty Athrofaol y Grange yn ne-ddwyrain Cymru yn myfyrio ar yr heriau o agor ysbyty newydd yn ystod pandemig a’i benderfyniad i ddod yn diwtor coleg RCP.
Mae'r GIG wedi bod trwy lawer dros y blynyddoedd diwethaf. Mae pandemig COVID-19 wedi achosi trallod emosiynol a chorfforol i gymdeithas a’r GIG, gan achosi pryder, diffyg cwsg, anniddigrwydd a blinder dirfawr. Gweithiais ar y rheng flaen yn adolygu cleifion strôc a niwroleg.
Mae bwrdd iechyd Prifysgol Aneurin Bevan (ABU) yn fwrdd iechyd GIG mawr yn ne-ddwyrain Cymru, sy’n cwmpasu rhai o’r ardaloedd mwyaf difreintiedig yn y wlad, gyda chyffredinolrwydd uchel o glefydau cronig mewn cymuned o dros 600,000 o bobl. Mae’r bwrdd iechyd bob amser wedi cael ei adnabod yn draddodiadol fel lle deniadol i ymarfer meddygaeth, gyda chlinigwyr di-lol, diwyd ac ymdeimlad gwych o gymuned a pherthyn.
Fodd bynnag, ym mis Tachwedd 2020 – yng nghanol y pandemig – agorwyd ysbyty gofal critigol arbenigol newydd gyda 450 o welyau gan fwrdd iechyd ABU, gydag ad-drefnu ac ailddosbarthu gwasanaethau clinigol yn sylweddol o dri safle ysbyty acíwt i bedwar, ond heb niferoedd sylweddol o staff ychwanegol i gefnogi'r newidiadau hyn. Creodd hyn realiti newydd, un lle roedd ein staff clinigol yn arfer bod yn gytûn ac yn unedig ond bellach yn ranedig, gyda'r rotas yn cael eu gwthio i'w terfynau ar draws sawl safle. Mae'r amgylchedd yn hynod heriol: mae staff yn flinedig, mae ewyllys da wedi diflannu, mae pobl yn unig ac yn teimlo bod y system yn eu gwthio i'r cyrion. Gan fod y pwysau sydd ar y gwasanaeth yn ei achosi i rygnu, mae'r agweddau creadigol a difyr (neu 'ddi-wasanaeth') o'n gyrfaoedd meddygol yn cael eu hesgeuluso'n llwyr. Mae'r ymdeimlad o berthyn wedi diflannu.
Dyma pryd y deilliodd rôl RCP tiwtor coleg ar gyfer yr ysbyty newydd sbon.
Rwyf bob amser wedi bod yn angerddol dros addysgu. Rwyf wedi bod yn ymwneud ag addysg feddygol ers blynyddoedd cyn y pandemig. Fe es i at diwtoriaid coleg blaenorol am gyngor (i ddechrau gyda chryn bryder, gan ystyried fy holl ymrwymiadau proffesiynol a phersonol presennol). Darllenais y disgrifiad swydd. Mae rôl tiwtor coleg yr RCP yn eang, heb unrhyw fesurau canlyniad clir, er bod rhai targedau cadarn. Gyda rhywfaint o betruso, dyma benderfynu rhoi cynnig arni.
Ble mae dechrau?
Gan adlewyrchu ar y darlun mawr, yr hyn yr oeddwn yn ei weld oedd gweithlu tameidiog, gofidus, pryderus ond un oedd yn parhau i ymfalchïo yn ei hun. Gweithlu sydd wedi dirywio ond sy'n parhau i weithio mewn amgylchiadau anodd ac ynysig. O ystyried y sefyllfa enbyd hon, daeth tair egwyddor i’m meddwl: cyfiawnder, lles a hyfforddiant. Fe wnes i sicrhau bod pawb yn ymwybodol o’r tair egwyddor: fy nod oedd dod â phawb ynghyd, creu diwylliant newydd a datblygu etifeddiaeth barhaus i’r amgylchedd newydd hwn.
Gellir cyflawni cyfiawnder a lles trwy gydnabod nad yw pethau fel y dylent fod. Mae gallu gwrando heb ragfarn yn hanfodol i roi asesiad a chyngor gwrthrychol a chytbwys. Mae gen i bolisi drws agored. Gan weithio'n agos gyda thiwtoriaid coleg cyswllt ifanc a darpar diwtoriaid coleg (meddygon dan hyfforddiant), fe wnaethon ni lwyddo i ddwyn perswâd ar y bwrdd iechyd i fonitro rotas a arweiniodd at newid bandiau. Fe wnaethom gyflwyno gwasanaeth llesiant gyda rowndiau Schwartz a mynediad at gymorth lles proffesiynol. Fe wnaethom geisio estyn allan at y mwyafrif tawel trwy arolygon, gyda'r nod o adeiladu asesiad gwrthrychol o hyfforddiant, lles ac amgylchiadau gwaith. Ni allwn fod wedi gwneud dim o hyn heb gymorth holl diwtoriaid cyswllt y coleg a’r staff meddygol.
Mae hyfforddiant yn fater hollbwysig. Mae staff wedi blino’n lân, yn emosiynol ac yn gorfforol, ac oherwydd eu bod bellach yn gweithio ar draws sawl safle, roedd angen inni ganolbwyntio’n arbennig ar ailgynnau diwylliant addysg. Gan weithio law yn llaw â thiwtoriaid coleg cyswllt yr RCP a’r adran addysg ôl-raddedig, llwyddwyd i ailddechrau’r rownd feddygol fawr a’r rhaglen hyfforddiant meddygaeth fewnol. Mae'r ddau faes yn parhau i fod yn boblogaidd ac mae llawer yn ymrwymo i'r rhaglen. Fe wnaethom gyflwyno cystadlaethau cyflwyno achos, siaradwyr allanol a chwis Nadolig i helpu pobl i ddysgu gyda'i gilydd ac adeiladu eu gwybodaeth. Anogwyd cydweithwyr i ddweud eu dweud a gofyn cwestiynau. Mae'r rownd feddygol ‘fawreddog’ wedi datblygu yn lwyfan ar gyfer myfyrio a thrafod.
Rwy’n teimlo mai fy rôl fel tiwtor coleg RCP yw creu diwylliant o ofal ac anogaeth, a gwneir hyn drwy fod yn deg, yn dryloyw, gweithio’n galed a rhagweld yr heriau sy'n ein hwynebu. Rwy'n annog fy nghydweithwyr iau i ddweud eu dweud a rhannu eu barn â phawb. Rwy'n gobeithio y bydd y sbardun hwn yn anogaeth i ddarpar feddygon y dyfodol. Rhaid i diwtor Coleg Brenhinol y Meddygon fod yn drefnus, yn uchelgeisiol, yn drefnus, ond yn bwysicaf oll, bod yn angerddol.
Dr Khalid Ali
Tiwtor coleg RCP, Ysbyty Athrofaol Y Faenor
Niwrolegydd ymgynghorol
Bwrdd Iechyd Prifysgol Aneurin Bevan
